Covid-19 a cukrzyca – wskazówki pielęgniarskie
U chorych na cukrzycę ryzyko zachorowania na COVID-19 jest podobne, jak w populacji ogólnej. Jedynie w przypadku osób ze źle kontrolowaną chorobą i z powikłaniami większe jest ryzyko ciężkiego przebiegu zakażenia oraz zgonu. Z niektórych badań wynika, że ryzyko zgonu u diabetyków może być większe w razie zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2 oraz zachorowania na COVID-19. Dotyczy to jednak pacjentów ze źle wyrównaną cukrzycą, czyli glikemią powyżej 180 mg%. W przypadku chorych z dobrze kontrolowaną cukrzycą (glikemia poniżej 180 mg%) ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19 i zgonu jest podobne, jak u chorych bez cukrzycy.
Śmiertelność z powodu koronawirusa wzrasta wraz z wiekiem. Dla osób powyżej 80. roku życia wynosi ono 18%, powyżej 70 roku życia 8%, natomiast dla osób pomiędzy 60. a 69. rokiem życia jest to 3,6%. W przypadku grypy, do której koronawirus często jest porównywany, śmiertelność wynosi 2%.
Zwiększone ryzyko ciężkiego przebiegu infekcji wirusowej, a nawet zgonu występuje u osób chorujących na cukrzycę w zaawansowanym wieku i z powikłaniami czy to mikro-, czy makronaczyniowymi. Dotyczy ono przede wszystkim pacjentów z cukrzycą typu 2., bo ta występuje zdecydowanie częściej i diagnozowana jest w starszym wieku.
Pielęgniarki diabetologiczne są istotną częścią zespołu opiekującego się chorym zarówno w warunkach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, jak i lecznictwa szpitalnego, gdzie służą konsultacjami personelowi oddziałów internistycznych (tam przeważnie trafiają pacjenci z cukrzycą). Poniżej przedstawiam wskazówki pielęgniarskie, których udzielam w ramach ambulatoryjnych porad pielęgniarskich zakontraktowanych z NFZ.
Powikłania cukrzycy
Ryzyko zachorowania na COVID-19 wynika raczej z powikłań cukrzycy niż z samej choroby metabolicznej. Przykładowo, na naszą odporność bardzo rzutują choroby układu sercowo-naczyniowego. Pacjent z chorobą niedokrwienną (częstą u diabetyków) ma gorszą wydolność serca, słabiej pompuje ono krew, a co za tym idzie płuca są gorzej ukrwione i odżywione. W takiej sytuacji, w razie infekcji górnych dróg oddechowych, łatwo o zapalenie płuc lub zapalenie oskrzeli. Osoby z cukrzycą często mają też obturacyjną chorobę płuc, co znowu będzie dodatkowym obciążeniem przy infekcji dróg oddechowych. Na tych przykładach widać, że to nie tylko glikemia jest przyczyną wszystkich problemów, lecz również schorzenia towarzyszące cukrzycy, a także częsty u pacjentów nałóg, czyli palenie papierosów.
W zmaganiach z cukrzycą bardzo ważne jest kontrolowanie poziomu glukozy, żeby zmniejszyć ryzyko powikłań, takich jak choroby sercowo-naczyniowe oraz przewlekła niewydolność nerek. Cukrzyca skraca życie, a gdy towarzyszą jej powikłania, oczekiwana długość życia jest jeszcze krótsza.
Z danych przedstawionych przez specjalistów wynika, że u diabetyka w wieku 60 lat oczekiwana długość życia jest o 6 lat krótsza w porównaniu do ludzi zdrowych, a gdy występują również powikłania tej choroby w postaci schorzeń sercowo-naczyniowych, długość życia takiego chorego skraca się w sumie aż o 12 lat.
Powikłania cukrzycy mają zatem kluczowe znacznie zarówno co do ryzyka przebiegu choroby COVID-19 w razie zakażenia koronawirusem, jak i ogólnego stanu zdrowia diabetyka. Nieprawidłowo wyrównana cukrzyca jest groźniejszym czynnikiem ryzykiem zawału serca i udaru mózgu, niż zbyt duży poziom cholesterolu we krwi czy nadciśnienie tętnicze.
U chorych na cukrzycę gorzej rokuje nawet niewydolność serca. Pięć lat przeżywa zaledwie połowa diabetyków z tym schorzeniem, czyli krócej niż w przypadku wielu nowotworów złośliwych.
Zdaniem specjalistów, warto walczyć o każdy punkt procentowy poziomu glukozy, mierzonej poziomem hemoglobiny glikowanej (HbA1c). Z przedstawionych danych naukowych wynika, że na każde obniżenie HbA1c o 1%, aż o 43% zmniejsza się ryzyko amputacji kończyny, w której powstało niedokrwienie na skutek rozwoju zaawansowanej miażdżycy. O 16% spada również zagrożenie niewydolnością serca, o 14% zawału serca i o 12% udaru mózgu.
Najważniejszym zaleceniem dla osób z cukrzycą, oprócz stosowania się do ogólnych wytycznych, jest prawidłowe leczenie cukrzycy, czyli dbanie o wyrównany poziom glukozy we krwi (tzw. kontrola glikemii).