Od tysięcy lat historii ludzkości niezmiennie spędzamy 1/3 życia we śnie. Niezależnie od postępów cywilizacyjnych, przemysłowych i technologicznych proporcja ta praktycznie nie ulega zmianie. Powszechny dostęp do sztucznych źródeł światła zmienił rytm dnia i pory snu, ale łączny czas snu w ciągu doby jest właściwie stały dla wszystkich ludzi. 

Prawdopodobnie pierwotnie sen pełnił podstawowe funkcje i nabierał znaczenia wraz z rozwojem człowieka – podobnie jak np. krtań, która kontroluje drogę powietrza i pokarmu, a w toku ewolucji obniżyła się, by umożliwić produkcję mowy. Sen jest fizjologicznym stanem cyklicznej utraty świadomości i regeneracji organizmu, dynamicznym i uregulowanym zestawem cech fizjologicznych i behawioralnych. Aktywność motoryczna ulega zahamowaniu, próg reaktywności na bodźce zewnętrzne znacznie się podnosi. Jednocześnie jest to stan w pełni odwracalny po zadziałaniu odpowiedniego czynnika (np. budzika), w przeciwieństwie do śpiączki.

Zdroworozsądkowe założenie, że sen jest niezbędny do życia, to w pewnym sensie niedopowiedzenie – niezbędny jest bowiem sen dwumodalny. Już w latach 50. XX wieku ustalono, że sen składa się z dwóch odrębnych faz – REM i non-REM. Można je zaobserwować już w życiu płodowym i u noworodka aczkolwiek dokładny moment ich pojawienia się pozostaje kwestią sporną. Okresowo dają się zaobserwować w EEG u dzieci urodzonych nawet w 24.–26. tygodniu ciąży. Parametry fizjologiczne i behawioralne charakteryzujące sen REM obecne są na długo przed czasem spodziewanego porodu (ang. term age) – między 24. a 30. tygodniem. Wcześniaki, które rodzą się mniej więcej w tym okresie ciąży, są narażone na zakłócenia rozwoju cykliczności snu. Sen REM w pierwszych 6 miesiącach życia określa się mianem snu aktywnego, zaś non-REM – snu spokojnego. U noworodków sen aktywny i spokojny są często jeszcze zdezorganizowane i niedojrzałe, czasem używa się także pojęcia „sen nieokreślony” lub „przejściowy”, aczkolwiek klarowną fazę REM daje się zaobserwować już około 30. tygodnia wieku ciążowego.