W diagnostyce i leczeniu operacyjnym endometriozy złotym standardem jest przeprowadzanie laparoskopii. Ze względu na konieczność interwencji chirurgicznych i hormonalnych wśród pacjentek z rozpoznaną endometriozą, przewlekły charakter choroby, a także współwystępowanie dolegliwości bólowych o dużym nasileniu, pojawiających się cyklicznie lub o charakterze ciągłym, kobiety często poszukują również innych metod leczenia. 

Podczas operacji lekarz może pobrać wycinki tkanek do analizy histopatologicznej, dzięki czemu możliwe jest określenie stopnia naciekania zdrowych tkanek oraz intensywność wzrostu szczepów endometrialnych. W trakcie operacji zawsze podejmuje się próbę usunięcia widocznych zrostów i ognisk endometrialnych. 

Leczenie operacyjne powinno być proponowane kobiecie w przypadku: 

• silnych dolegliwości bólowych i podejrzenia endometriozy,
• gdy leczenie farmakologiczne zawodzi bądź jest niewystarczające,
• gdy u pacjentki istnieją przeciwwskazania do rozpoczęcia leczenia farmakologicznego.